اخلاق در تحقیقات بازاریابی
امروزه اکثر دانشگاه ها و شرکت های پژوهشی از همه پژوهشگران خود (چه دانشجویان و اساتید، چه کارمندان) می خواهند تا تعهدنامه اخلاقی پژوهش و «تحقیقات بازاریابی» را امضا کرده و آنرا تایید کنند. همچنین در صوری که می خواهند پژوهشی با محوریت انسان ها انجام دهند، باید از افراد مورد نظر اجازه بگیرند. هرچند بسیاری از دانشجویان و اعضای هیات علمی دانشگاه ها معتقدند این تعهدنامه تنها بخشی از فرآیند اداری بوده و هیچگاه در عمل بطور کامل رعایت نمی شود. آنها معتقدند این فرآیند تنها باعث اتلاف وقت و انرژی در پروژه پژوهشی می شود و در عمل نتیجه ای ندارد.
به نظر می رسد این نوع واکنش نوعی کوتاه بینی است. این کاملا حیاتی است که شما اصول اخلاقی را بطور جدی در نظر بگیرید زیرا به محض اینکه وارد پژوهشی با حضور انسان های واقعی شوید، با مسائل اخلاقی مختلفی مواجه می شوید. روال های اخلاقی پژوهش باید طوری باشد که از شما و مشارکت کنندگان در پژوهش محافظت کند، نه اینکه تنها بیانیه ای برای شهرت دانشگاه یا شرکت شما باشد. معمولا این روال ها توسط قوانین ملی تعیین می شوند.
فرآیند اجرای روال های اخلاقی در پژوهش این فرصت را به شما می دهد تا محتوای پژوهش خود را به خوبی به دیگران معرفی کنید. همه پژوهشگران کیفی باید توجه جدی به اصول اخلاقی داشته و روال های اخلاقی را بطور کامل در پژوهش خود رعایت کنند. این فصل به بررسی اصول مهم اخلاقی مربوط به پژوهشگران کیفی می پردازد، هرچند اوضاع در هر پژوهش با پژوهش دیگر متفاوت است.
اصول اخلاقی توسط دیکشنری آکسفورد بدین شرح تعریف شده است: "اصول معنوی که از رفتار ما مراقبت کرده یا آنرا تحت تاثیر قرار می دهند" یا "شاخه ای از دانش که نگران اصول معنوی است". تعریف اول بسیار به ما مرتبط است. بنابراین اصول اخلاقی پژوهش می تواند به عنوان کاربرد اصول معنوی تعریف شود که برنامه ریزی، رفتار و گزارش نتایج پژوهش را انجام می دهد. استانداردهای اساسی معنوی روی اینکه چه چیزی درست و چه چیزی غلط است تمرکز می کنند. این فصل روی اصول معنوی تمرکز می کند که در پژوهش های کیفی مدیریت بازرگانی کاربرد دارد.
برای پژوهشگران کیفی، اصول اخلاق به عنوان حالتی معنوی تعریف می شود که شامل احترام و مراقبت از افرادی است که فعالانه در پژوهش حضور دارند. اگرچه ممکن است ما با تعدادی از اصول کلی اخلاقی موافق باشیم، اما در عمل رعایت این اصول ممکن است دشوار باشد. مثلا گاهی اوقات ممکن است بین حفاظت از حقوق افرادی که در پژوهش شما شرکت می کنند و منافع حامی مالی پژوهش شما تضاد ایجاد شود. یا ممکن است این تضاد بین مسئولیت شما در قبال دانشگاه و منافع عمومی مردم باشد.
بیشتر پژوهشگران کیفی می گویند وقتی تضاد اخلاقی بوجود آمد، همواره اولویت با افرادی است که تحت مطالعه قرار دارند. انجمن انسان شناسی آمریکا می گوید که یک پژوهشگر همواره باید در قبال انسان یا انسان های تحت مطالعه خود پاسخگو باشد و اگر تضادی در منافع ایجاد شد، اولویت با انسان های تحت مطالعه است. اگرچه وستمارلند درباره این موضوع که چگونه می توان بین تعهد پژوهشگر در برابر حامیان پژوهش و تعهد وی در برابر سطح عمومی مردم تعادل برقرار کرد، نظراتی ارائه داشت. در این مطالعه، وی درباره نیروی غیرلازم پلیس در حین مطالعه رفتار آنها صحبت کرد. وی بین تبانی نیروهای پلیس و مجرمین از یک طرف و مسئولیت آنها در برابر جامعه مطالعه کرد و به این نتیجه رسید در موردهای مختلف مطالعاتی، برقرار ارتباط بین این دو حالت کار دشواری است.
مک ناب چهار اصل عملی اخلاقی را که در پژوهش های عمومی استفاده می شوند، بیان کرد. این چهار اصل صداقت، کمال، عینیت و ارتباط بودند. اصل صداقت به این معناست که اگر پژوهشگران بطور برنامه ریزی شده دروغ بگویند یا به هر طریقی اقدام به فریب دیگران و تقلب کنند، کار غیراخلاقی انجام داده است. اصل کمال به این معناست که پژوهشگران باید همه مواضع را تحت بررسی قرار دهند و تنها به گوشه های از موضوع بصورت جهت دار نگاه نکنند. اصل عینیت به این معناست که پژوهشگران، خصوصا در پژوهش های اثبات گرایانه، نباید اجازه دهند تا ارزش ها و معیارهای شخصی خود در پژوهش تاثیر بگذارد. اصل ارتباط به این معناست که هیچ پژوهشی نباید برای اهداف بیهوده، بی معنی، بی فایده و نامربوط انجام شود.
«برگرفته از کتاب روش های پژوهش کیفی در مدیریت بازرگانی»، نشر علم
